ΠΔΠ 2021-2027

Ελληνικό Πλαίσιο Δράσεων Προτεραιότητας για την περίοδο 2021-2027

Το Πλαίσιο Δράσεων Προτεραιότητας (ΠΔΠ) συντάσσεται από κάθε Κράτος Μέλος με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και αποτελεί ένα εργαλείο στρατηγικού και πολυετούς σχεδιασμού στο οποίο καθορίζονται οι ανάγκες και οι προτεραιότητες χρηματοδότησης του δικτύου Natura 2000 σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο και μέσω του οποίου διευκολύνεται η ένταξή τους στα χρηματοδοτικά μέσα της ένωσης. Βασικός λοιπόν στόχος του είναι η σύνταξη ενός ολοκληρωμένου πλάνου όλων των μέτρων που απαιτούνται για τη λειτουργία του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου προστατευόμενων περιοχών Natura 2000, η εξασφάλιση της συνδεσιμότητάς του μέσω της ανάπτυξης πράσινων και γαλάζιων υποδομών, και επιπλέον ο προσδιορισμός των χρηματοδοτικών αναγκών των μέτρων και η σύνδεσή τους με τα αντίστοιχα διαρθρωτικά ταμεία,
χρηματοδοτικά προγράμματα και εργαλεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Τα μέτρα τα οποία περιλαμβάνονται στο ΠΔΠ πρέπει να είναι σύμφωνα με τους στόχους της οδηγίας της ένωσης για τους οικοτόπους, και συγκεκριμένα να έχουν ως κύριο σκοπό «τη διασφάλιση της διατήρησης, ή της αποκατάστασης σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης, των φυσικών οικοτόπων και των ειδών ενωσιακής σημασίας, λαμβανομένων υπόψη των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών απαιτήσεων, καθώς και των περιφερειακών και τοπικών ιδιομορφιών».

Η νομική βάση του ΠΔΠ προκύπτει από το άρθρο 8, παράγραφος 1 της οδηγίας για τους οικοτόπους, το οποίο θέτει στα κράτη μέλη την υποχρέωση να αποστέλλουν, κατά περίπτωση, στην Επιτροπή τις εκτιμήσεις τους σχετικά με τα ποσά που κρίνουν αναγκαία στο πλαίσιο της ενωσιακής συγχρηματοδότησης προκειμένου να τηρήσουν τις ακόλουθες υποχρεώσεις τους σε σχέση με την ολοκλήρωση του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου Natura 2000:

– καθορισμός των αναγκαίων μέτρων διατήρησης που ενδεχομένως συνεπάγονται ειδικά ενδεδειγμένα σχέδια διαχείρισης ή ενσωματωμένα σε άλλα σχέδια διευθέτησης,
– καθορισμός δεόντων κανονιστικών, διοικητικών ή συμβατικών μέτρων που ανταποκρίνονται στις οικολογικές απαιτήσεις των τύπων φυσικών οικοτόπων του παραρτήματος I και των ειδών του παραρτήματος II, τα οποία απαντώνται στις περιοχές.

Σύμφωνα λοιπόν με το παραπάνω απόσπασμα της οδηγίας, το ΠΔΠ θα πρέπει να επικεντρώνεται στον προσδιορισμό των χρηματοδοτικών αναγκών και προτεραιοτήτων που συνδέονται άμεσα με τα ειδικά μέτρα διατήρησης των περιοχών του δικτύου Natura 2000 και την επίτευξη των στόχων διατήρησης σε επίπεδο περιοχών για τα είδη και τους τύπους οικοτόπων χαρακτηρισμού τους. Επιπλέον, θα πρέπει να λαμβάνονται εξίσου υπόψη οι χρηματοδοτικές ανάγκες και τα μέτρα προτεραιότητας που συνδέονται με είδη πτηνών στις Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) που έχουν θεσμοθετηθεί σύμφωνα με την οδηγία 2009/147/ΕΚ [3] και ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000.

Επιπρόσθετα, το ΠΔΠ θα πρέπει να περιλαμβάνει πρόσθετα μέτρα προτεραιότητας που συνδέονται με την ευρύτερη πράσινη και γαλάζια υποδομή. Μέτρα πράσινης υποδομής πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στο ΠΔΠ εφόσον συμβάλλουν στην οικολογική συνοχή του δικτύου Natura 2000, μεταξύ άλλων σε διασυνοριακό πλαίσιο, καθώς και στην επίτευξη του στόχου της διατήρησης ή αποκατάστασης των ειδών κοινοτικού ενδιαφέροντος και των τύπων οικοτόπων σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης.

Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο σε έκθεσή του για το δίκτυο Natura 2000 [5], κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα πρώτα ολοκληρωμένα ΠΔΠ για την περίοδο 2014-2020, δεν παρουσίαζαν αξιόπιστη εικόνα των πραγματικών δαπανών του δικτύου Natura 2000. Ως εκ τούτου επισημάνθηκε η ανάγκη να επικαιροποιηθεί το έντυπο του ΠΔΠ [6] και να παρασχεθεί περαιτέρω καθοδήγηση για τη βελτίωση της ποιότητας των πληροφοριών τις οποίες παρέχουν τα Κράτη Μέλη στο ΠΔΠ τους. Επιπλέον, το πρόσφατο σχέδιο δράσης για τη φύση, τον άνθρωπο και την οικονομία επικεντρώνεται ειδικά στη διαδικασία αυτή, με σκοπό να διασφαλιστεί ότι τα Κράτη Μέλη θα παρέχουν περισσότερο αξιόπιστες και εναρμονισμένες εκτιμήσεις των χρηματοδοτικών τους αναγκών για το δίκτυο Natura 2000, ειδικά σε σχέση με την κατάρτιση του επόμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου της ένωσης.

Δομή του νέου Εντύπου Πλαισίου Δράσεων Προτεραιότητας 2021-2027

Το νέο έντυπο του ΠΔΠ έχει σχεδιαστεί με σκοπό την παροχή αξιόπιστων πληροφοριών σχετικά με τις χρηματοδοτικές ανάγκες προτεραιότητας που αφορούν στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000, προκειμένου να ενσωματωθούν ουσιαστικά στα σχετικά χρηματοδοτικά μέσα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής βάσει του επόμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027. Συνεπώς είναι προαπαιτούμενο πως οι χρηματοδοτικές ανάγκες θα πρέπει να αναλύονται σε κατάλληλο επίπεδο στο έντυπο του ΠΔΠ, ώστε να είναι δυνατή η αποτελεσματική κατανομή της χρηματοδότησης του δικτύου Natura 2000 βάσει των σχετικών κονδυλίων της ένωσης για την επόμενη περίοδο 2021-2027. Όσον αφορά τα πλαίσια δράσης προτεραιότητας που καλύπτουν πολλαπλές διοικητικές περιφέρειες, συνιστάται ανάλυση ανά περιφέρεια, εάν στο πλαίσιο του επόμενου ΠΔΠ προβλέπονται χρηματοδοτικά προγράμματα της ΕΕ σε επίπεδο περιφερειών.

Για την παρουσίαση των μέτρων προτεραιότητας και των δαπανών τους, απαιτείται επίσης να γίνει διάκριση μεταξύ των λειτουργικών εξόδων και των έκτακτων δαπανών. Σε αντίθεση με τα λειτουργικά έξοδα, τα οποία συνδέονται συνήθως με επαναλαμβανόμενα μέτρα που πρέπει να συνεχίσουν να εφαρμόζονται σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα (π.χ. έξοδα προσωπικού για τη διαχείριση περιοχών, καταβολή ετήσιων ενισχύσεων σε γεωργούς για τη λήψη γεωργοπεριβαλλοντικών μέτρων σε λειμώνες κ.λπ.), οι έκτακτες δαπάνες αφορούν συνήθως μη επαναλαμβανόμενα μέτρα, όπως έργα αποκατάστασης οικοτόπων, επενδύσεις μεγάλης κλίμακας σε υποδομές, αγορά διαρκών αγαθών κ.λπ. Ο ορθός καταλογισμός των δαπανών σε οποιαδήποτε κατηγορία («λειτουργικές/επαναλαμβανόμενες» ή «έκτακτες») είναι μείζονος σημασίας για την ορθή κατανομή των μέτρων βάσει των διαφόρων κονδυλίων της ΕΕ.

Τα μέτρα προτεραιότητας και οι χρηματοδοτικές ανάγκες για την περίοδο 2021-2027 θα ομαδοποιηθούν σε 3 κατηγορίες:

1. Οριζόντια μέτρα και διοικητικές δαπάνες που συνδέονται με το Natura 2000 (χαρακτηρισμός και σχεδιασμός διαχείρισης περιοχών, διαχείριση περιοχών και επικοινωνία με ενδιαφερόμενους φορείς, παρακολούθηση και υποβολή εκθέσεων, εναπομείναντα κενά γνώσεων και ερευνητικές ανάγκες).

2. Μέτρα διατήρησης και αποκατάστασης τόπων εντός και πέραν του δικτύου Natura 2000 (χωρισμένα σε κατηγορίες βάσει του ΜΑΕS [9] : α) θαλάσσια και παράκτια ύδατα, β) ερεικώνες και θαμνώνες, γ) τυρφώνες, βάλτοι και άλλοι υγρότοποι, δ) λειμώνες, ε) άλλα αγροτικά οικοσυστήματα, στ) δασικές εκτάσεις και δάση, η) βραχώδεις οικότοποι, θίνες και εκτάσεις με αραιή βλάστηση, θ) οικότοποι γλυκών υδάτων).

3. Πρόσθετα ειδικά ανά είδος μέτρα που δεν συνδέονται με συγκεκριμένα οικοσυστήματα ή οικοτόπους (ειδικά ανά είδος μέτρα και προγράμματα που δεν καλύπτονται σε άλλο σημείο, πρόληψη, περιορισμός ή αποζημίωση για ζημίες που προκαλούνται από προστατευόμενα είδη, μέτρα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης που συνδέονται με το Natura 2000, εκπαίδευση και πρόσβαση επισκεπτών).

Τέλος, τα μέτρα προτεραιότητας του ΠΔΠ αναμένεται ότι πέρα από τη συμβολή τους στην επίτευξη των ειδικών στόχων των οδηγιών της Ένωσης για τη φύση, θα αποφέρουν σημαντικά οφέλη τόσο σε κοινωνικοοικονομικό επίπεδο αλλά και στις οικοσυστημικές υπηρεσίες. Ορισμένα παραδείγματα οφελών είναι ο μετριασμός των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και η προσαρμογή σε αυτή, ή άλλες οικοσυστημικές υπηρεσίες, όπως οι υπηρεσίες που συνδέονται με τον τουρισμό και τον πολιτισμό [8] . Συνεπώς, όπου είναι εφικτό, θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη έμφαση και συγκεκριμένη αναφορά στην πτυχή αυτή, ώστε να είναι σαφής η προώθηση και προβολή των ευρύτερων κοινωνικών οφελών που αποφέρει η χρηματοδότηση για τη φύση και τη βιοποικιλότητα.

Πλαίσιο Δράσεων Προτεραιότητας 2014-2020

Για μία πιο πλήρη ενημέρωση του ενδιαφερόμενου κοινού για την κατάρτιση των μέτρων που θα ενταχθούν στο ΠΔΠ της επόμενης χρηματοδοτικής περιόδου 2021-2027 προτείνεται η επισκόπηση του τρέχοντος εντύπου ΠΔΠ 2014-2020 της χώρας.[10]

[1] Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 1992 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:01992L0043-20130701.

[2] Άρθρο 8 παράγραφος 1: «Παράλληλα με τις προτάσεις τους για τους τόπους οι οποίοι μπορούν να χαρακτηρισθούν ως ειδικές ζώνες προστασίας που φιλοξενούν τύπους φυσικών οικοτόπων προτεραιότητας ή/και είδη προτεραιότητας, τα κράτη μέλη αποστέλλουν, κατά περίπτωση, στην Επιτροπή τις εκτιμήσεις τους σχετικά με τα ποσά που κρίνουν αναγκαία στα πλαίσια της κοινοτικής συγχρηματοδότησης προκειμένου να μπορέσουν να τηρήσουν τις υποχρεώσεις τους που απορρέουν από το άρθρο 6 παράγραφος 1».

[3] Οδηγία 2009/147/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Νοεμβρίου 2009, περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών, http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX%3A32009L0147

[4] Η πράσινη ή/και γαλάζια υποδομή ορίζεται ως «ένα στρατηγικά προγραμματισμένο δίκτυο φυσικών και ημιφυσικών περιοχών, καθώς και άλλων χαρακτηριστικών στοιχείων του περιβάλλοντος, ο σχεδιασμός και η διαχείριση του οποίου αποσκοπούν στην παροχή ευρέος φάσματος οικοσυστημικών υπηρεσιών».

[5] Ειδική έκθεση αριθ. 1/2017: Απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες για την εφαρμογή του δικτύου Natura 2000 κατά τρόπο που να εγγυάται την πλήρη αξιοποίησή του https://www.eca.europa.eu/el/Pages/DocItem.aspx?did=40768 .

[6] Επικαιροποιημένο έντυπο ΠΔΠ 2021-2027 στα ελληνικά
http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/financing/docs/PAF%20EL.docx.

[7] COM(2017) 198 final: Σχέδιο δράσης για τη φύση, τον άνθρωπο και την οικονομία
http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/fitness_check/action_plan/index_en.htm.

[8] Επισκόπηση της Επιτροπής για τα οφέλη σε επίπεδο οικοσυστημικών υπηρεσιών που συνδέονται με το Natura 2000
http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/financing/.

[9] Συνδέσεις των ειδών και των τύπων οικοτόπων με τα οικοσυστήματα MAES https://www.eea.europa.eu/data-and-maps/data/linkages-of-species-and-habitat#tab-european-data.

[10] Ελληνικό Πλαίσιο Δράσεων Προτεραιότητας 2014-2020
http://www.ypeka.gr/LinkClick.aspx?fileticket=bZfp%2BbTXoYU%3D&tabid=539&language=el-GR.