Εθνικό Σχέδιο Δράσης για παράκτιες αμμοθίνες με αρκεύθους

Στον τύπο οικοτόπου προτεραιότητας 2250* (Παράρτημα Ι, Οδηγία 92/43/ΕΟΚ) εντάσσονται οι σχηματισμοί αμμωδών υποστρωμάτων και θινών σε ακτές της Μεσογείου με αρκεύθους (είδη του γένους Juniperus). Στην Ελλάδα το πρότυπο εξάπλωσης του τύπου οικοτόπου είναι σποραδικό,  καθώς απαντάται σε 22 περιοχές του δικτύου Natura 2000, κυρίως στα νησιά του Αιγαίου, στην Κρήτη, στη Δυτική Ελλάδα και στην Πελοπόννησο.

Οι κύριες πιέσεις και απειλές που έχουν καταγραφεί εντός των περιοχών εξάπλωσης του οικοτόπου 2250* είναι η βόσκηση, η ύπαρξη δομών αναψυχής και κτιρίων, η δημιουργία δρόμων και μονοπατιών, η καλλιέργεια και άλλες ανθρωπογενείς διαταραχές.

Ο τύπος οικοτόπου 2250* αποτελεί οικότοπο προτεραιότητας που περιλαμβάνεται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και διατρέχει τον κίνδυνο εξαφάνισης. Στην Ελλάδα, η κατάσταση διατήρησης του είδους σύμφωνα με την 4η Εθνική Αναφορά στο πλαίσιο του Άρθρου 17 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για την περίοδο 2013-2018 αξιολογήθηκε ως «Μη Ικανοποιητική-Ανεπαρκής» (U1).

Εθνικό Σχέδιο Δράσης

Σκοπός του ΕΣΔ για τον τύπο οικοτόπου 2250* είναι η επίτευξη της Ικανοποιητικής Κατάστασης Διατήρησης μέσω της αποκατάστασης και της βελτίωσης των παραμέτρων που αφορούν τη δομή και τις λειτουργίες του τύπου οικοτόπου. Για να επιτευχθούν οι στόχοι του ΕΣΔ, θα υλοποιηθούν σε πρώτο στάδιο συγκεκριμένες δράσεις διαχείρισης, οι οποίες έχουν επιλεχθεί βάσει ιεράρχησης και μετά από διερεύνηση των δυνατοτήτων διαθέσιμης χρηματοδότησης.

Μεταξύ άλλων διαχειριστικών δράσεων του ΕΣΔ που θα υλοποιηθούν, θα καταγραφούν οι πιέσεις και απειλές που αντιμετωπίζει ο τύπος οικοτόπου 2250* σε περιοχές παρουσίας του, όπως για παράδειγμα οι υφιστάμενοι δρόμοι και τα μονοπάτια, η δόμηση, η βόσκηση και οι καλλιέργειες, οι δραστηριότητες αναψυχής και τουρισμού, και θα αξιολογηθούν οι επιπτώσεις που δύνανται να έχουν στον τύπο οικοτόπου. Από την εκτίμηση των επιπτώσεων θα προκύψουν περιορισμοί στις χρήσεις (π.χ. με περιφράξεις, ενημερωτικές πινακίδες κ.ά.) σε περιοχές που υπάρχουν σημαντικές επιπτώσεις στον τύπο οικοτόπου. Επίσης, θα διεξαχθούν δράσεις αποκατάστασης του 2250* με περιφράξεις για προστασία και ενίσχυση της φυσικής αναγέννησης του τύπου οικοτόπου, ή/και με φυτεύσεις των τυπικών ειδών του γένους Juniperus σε επιλεγμένες περιοχές με στόχο την ενίσχυση της φυσικής αναγέννησής του που θα οδηγήσουν στην προοδευτική αύξηση της έκτασης του τύπου οικοτόπου. Η ενίσχυση της φυσικής αναγέννησης του 2250* θα ενισχυθεί και με  δράσεις αποκατάστασης του υποστρώματος του οικοτόπου, αλλά και με δράσεις που θα αφορούν τον καθαρισμό των περιοχών από τα απορρίμματα, την απομάκρυνση παράνομων καλλιεργειών ή κατασκευών και την προώθηση και εφαρμογή μεθόδων βιολογικής γεωργίας, τη δημιουργία περιμετρικής ζώνης προστασίας με φυσική βλάστηση, την απομάκρυνση ειδών που ανταγωνίζονται την ανάπτυξη του τύπου οικοτόπου κ.ά. Διαχειριστικές δράσεις που θα υλοποιηθούν σχετίζονται και με  την παρακολούθηση σημαντικών κλιματικών παραμέτρων και την πρόβλεψη των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και των ακραίων καιρικών φαινομένων στον τύπο οικοτόπου, ώστε να γίνει πρόβλεψη της αποτελεσματικότητας του δικτύου Natura 2000 για την διατήρηση του τύπου οικοτόπου.

Καθώς πολλές από τις βασικές πιέσεις και απειλές που δέχεται ο 2250* οφείλονται σε ανθρωπογενείς διαταραχές που προκαλούνται από επισκέπτες ή από τον τοπικό πληθυσμό σε περιοχές με παρουσία του τύπου οικοτόπου, το ΕΣΔ προβλέπει να πραγματοποιηθούν  δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των ανθρώπων που επισκέπτονται ή δραστηριοποιούνται στην περιοχή σχετικά με την αξία διατήρησης του τύπου οικοτόπου, τις οικοσυστημικές υπηρεσίες που προσφέρει και τους κινδύνους που υφίσταται. Μέσω της συμμετοχικής διαδικασίας ευνοείται η άσκηση ορθής πολιτικής, συνέργειας και αποτελεσματικής εφαρμογής των μέτρων διατήρησης του ΕΣΔ, αλλά και μετέπειτα. Ταυτόχρονα, θα διενεργηθεί πρόγραμμα κατάρτισης του προσωπικού των συναρμόδιων, τοπικών υπηρεσιών και φορέων σχετικά με την οικολογία του τύπου οικοτόπου και τις μεθόδους αντιμετώπισης των πιέσεων και απειλών. 

Τέλος, καθώς στο παρελθόν έχουν υλοποιηθεί δράσεις προστασίας και διατήρησης του τύπου οικοτόπου 2250* μέσω άλλων προγραμμάτων όπως το LIFE «JUNICOAST» (2009-2013) «Δράσεις για την προστασία των παράκτιων αμμοθινών με είδη Juniperus στην Κρήτη και στο Νότιο Αιγαίο (Ελλάδα)», θα αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των δράσεων που έχουν εφαρμοστεί, ώστε να εμπλουτιστεί η υπάρχουσα γνώση και να γίνει υιοθέτηση επιτυχημένων μεθόδων και βελτιστοποίηση άλλων πρακτικών.

Για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των διαχειριστικών δράσεων θα εφαρμοστεί πρόγραμμα παρακολούθησης που θα υλοποιηθεί με τη χρήση δεικτών αξιολόγησης, ώστε να είναι δυνατή η αποτίμηση της δράσης με αντικειμενικό και μετρήσιμο τρόπο, στον βαθμό που αυτό είναι εφικτό. Η υλοποίηση του ΕΣΔ, αναμένεται να βελτιώσει τη  δομή, τις λειτουργίες, αλλά και τη συνολική Κατάσταση Διατήρηση του τύπου οικοτόπου 2250*.

1. Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης (ΕΣΔ) για τον τύπο οικοτόπου 2250* «Θίνες των παραλιών με Juniperus spp.» θεσμοθετήθηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), σύμφωνα με το ΦΕΚ Β’ 3663/9.8.2021.

2. Η Υπουργική Απόφαση στηρίχτηκε στην αντίστοιχη μελέτη που εκπονήθηκε από το Πανεπιστήμιο Πατρών και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, και παραλήφθηκε από τη Διεύθυνση Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας του ΥΠΕΝ, στο πλαίσιο του Ολοκληρωμένου Έργου LIFE-IP 4 NATURA «Ολοκληρωμένες δράσεις για τη διατήρηση και διαχείριση των περιοχών του δικτύου Natura 2000, των ειδών, των οικοτόπων και των οικοσυστημάτων στην Ελλάδα – Integrated actions for conservation and management of Natura 2000 sites, species, habitats and ecosystems in Greece» (Κωδ. LIFE16 IPE/GR/000002).

3. Τα πλήρη κείμενα των μελετών είναι διαθέσιμα στη σελίδα των παραδοτέων του LIFE-IP 4 NATURA (Δράση Α.1)