Οικονομικά & Κοινωνικά Οφέλη

Ταυτόχρονα με την προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας,
το δίκτυο Natura 2000 προσφέρει σημαντικά οφέλη στην κοινωνία και την οικονομία.
Οφέλη που όλοι απολαμβάνουμε, ακόμα κι αν δεν γνωρίζουμε με ποιο τρόπο ακριβώς φτάνουν να
βελτιώνουν τη ζωή και την καθημερινότητά μας.
Για παράδειγμα, ένα υγιές οικοσύστημα γλυκού νερού μας τροφοδοτεί με ασφαλές πόσιμο νερό,
αλλά ταυτόχρονα «καθαρίζει» τις γύρω περιοχές, απομακρύνοντας μολυσματικούς παράγοντες. Οι
υγρότοποι λειτουργούν ως «ασπίδα» απέναντι στις πλημμύρες, η τύρφη απορροφά διοξείδιο του
άνθρακα συμβάλλοντας στον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής, ενώ τα δάση βελτιώνουν την
ποιότητα του αέρα και του εδάφους. Και όλα αυτά είναι… μόνο η αρχή!

Τα οικονομικά οφέλη του δικτύου Natura 2000

1. «Αποθήκευση» άνθρακα και ανάσχεση της
κλιματικής αλλαγής

Το δίκτυο Natura 2000 προστατεύει οικοσυστήματα (δάση, υγρότοπους, θαλάσσιες περιοχές κ.ά.) που
λειτουργούν ως «αποθήκες» άνθρακα. Υπολογίζεται ότι σε πανευρωπαϊκό επίπεδο το δίκτυο Natura
2000 «αποθηκεύει» περίπου 10 δισεκατομμύρια τόνους άνθρακα, ποσότητα που αντιστοιχεί σε 35
δισεκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα (CO2).
Η χρηματική αξία αυτού του γιγαντιαίου αποθέματος υπολογίζεται μεταξύ 607 δισ. – 1,13
τρισεκατομμυρίων ευρώ και βαίνει συνεχώς αυξανόμενη, καθώς οι διεθνείς τιμές άνθρακα
ενισχύονται, καθώς το δίκτυο Natura 2000 επεκτείνεται γεωγραφικά και καθώς βελτιώνονται ποιοτικά
οι μέθοδοι διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών του δικτύου (ας σημειωθεί ότι, λόγω έλλειψης
στοιχείων, η αξία αυτή υπολογίζεται στατικά, χωρίς να γίνεται αναγωγή σε ετήσιες ροές). Έως το
2020 (σε σύγκριση με τα δεδομένα του 2010) η αύξηση αναμένεται να είναι της τάξης των 810-913
δισεκατομμυρίων ευρώ.
Σε κάθε περίπτωση, η πραγματική αξία έγκειται στο γεγονός ότι, όσο το δίκτυο Natura 2000 λειτουργεί
αποτελεσματικά, αυτές οι τεράστιες ποσότητες παραμένουν παγιδευμένες και δεν εκλύονται στην
ατμόσφαιρα.

2. Κίνδυνοι από φυσικές καταστροφές

Οι περιοχές του δικτύου Natura 2000 παίζουν καθοριστικό ρόλο στον περιορισμό των συνεπειών από φυσικές καταστροφές, όπως πλημμύρες, κατολισθήσεις κ.ά., μειώνοντας το οικονομικό τους κόστος το οποίο κατά μέσο όρο αγγίζει τα 13 δισ. ευρώ ετησίως στο σύνολο της Ε.Ε. και, κυρίως, προστατεύοντας ανθρώπινες ζωές. Υγιή οικοσυστήματα μπορούν να προσφέρουν αποτελεσματική προστασία σε τέτοιες περιπτώσεις, με πολύ μικρότερο κόστος σε σχέση με τα τεχνητά μέτρα προστασίας.

3. Διατροφική ασφάλεια

Περίπου το 80% των άγριων λουλουδιών και πάνω από το 80% των καλλιεργειών στην Ευρωπαϊκή
Ένωση εξαρτώνται άμεσα από την επικονίαση μέσω εντόμων, όπως οι μέλισσες, οι πεταλούδες, τα
σκαθάρια κ.ά. Η αξία των υπηρεσιών που προσφέρουν τα έντομα-επικονιαστές (Economic Value of
Insect Pollination – EVIP) στον ευρωπαϊκό αγροτικό κλάδο υπολογίζεται σε 14 δισ. ευρώ ετησίως. Παρά
το γεγονός ότι δεν υπάρχουν στοιχεία για το ακριβές ποσοστό της συνεισφοράς του δικτύου Natura
2000, εντούτοις το δίκτυο βρίσκεται στην «εμπροσθοφυλακή» των προσπαθειών των ευρωπαϊκών
αρχών για ανάσχεση της ραγδαίας μείωσης του πληθυσμού των εντόμων-επικονιαστών.
Ειδικά σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, το ύψος της EVIP αγγίζει το 1 δισ. ευρώ τον χρόνο. Μάλιστα, η χώρα
μας βρίσκεται στις πρώτες θέσεις πανευρωπαϊκά σε ό,τι αφορά την EVIP ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο
(καλλιεργήσιμης έκτασης), η οποία διαμορφώνεται σε 14.147 ευρώ/km2. Μεταξύ των ελληνικών
καλλιεργειών, αυτές που εξαρτώνται περισσότερο από τα έντομα-επικονιαστές είναι το βαμβάκι, τα
ροδάκινα, τα νεκταρίνια και τα πεπόνια. Ωστόσο, την ίδια στιγμή η Ελλάδα κατατάσσεται ανάμεσα στις
πιο ευάλωτες χώρες της Ε.Ε. απέναντι στις αυξομειώσεις του πληθυσμού των εντόμων-επικονιαστών,
καθώς η αξία των υπηρεσιών τους ξεπερνά το 15% των συνολικών κερδών της αγροτικής παραγωγής
τροφίμων της χώρας.

4. Νερό

Μία από τις πιο σημαντικές υπηρεσίες που μας προσφέρουν τα υγιή οικοσυστήματα, μεταξύ των οποίων
και οι προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000, είναι η παροχή και το φιλτράρισμα του
νερού. Μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις, όπως το Μόναχο, το Βερολίνο, η Βιέννη, το Όσλο, η Μαδρίτη, η
Σόφια, η Ρώμη και η Βαρκελώνη, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ωφελούνται από φυσικές διαδικασίες
φιλτραρίσματος του νερού.
Τα διαθέσιμα στοιχεία από Βερολίνο, Βιέννη, Όσλο και Μόναχο, δείχνουν ότι το οικονομικό τους όφελος
μπορεί αθροιστικά να ξεπερνά τα 100 εκατ. ευρώ ετησίως ενώ το κατά κεφαλή όφελος φτάνει ακόμα και
τα 45 ευρώ το χρόνο, ποσό που αντιστοιχεί στο 25% του λογαριασμού για νερό που πληρώνει κατά μέσο
όρο ένα γερμανικό νοικοκυριό σε διάστημα ενός έτους.

5. Θαλάσσιες περιοχές

Οι θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές, συμπεριλαμβανομένων όσων αποτελούν μέρος του δικτύου
Natura 2000, υποστηρίζουν έναν μεγάλο αριθμό οικοσυστημικών υπηρεσιών.
Η αξία τους υπολογίζεται πανευρωπαϊκά σε 1,4-1,5 δισ. ευρώ ετησίως, ενώ το ποσό αυτό θα
αυξανόταν κατακόρυφα, στα 3-3,2 δισ. ευρώ αν το 10% της θαλάσσιας έκτασης της Ε.Ε. εντασσόταν
σε καθεστώς προστασίας και στα 6-6,5 δισ. ευρώ αν το ποσοστό αυτό έφτανε το 20%.

6. Τουρισμός

Εκτιμάται ότι κάθε χρόνο, οι τουρίστες που επισκέπτονται περιοχές του δικτύου Natura 2000 δαπανούν
περίπου 50-85 δισ. ευρώ, ποσό που υποστηρίζει 4,5-8 εκατ. θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης.
Το όφελος, αν εστιάσει κανείς στους τουρίστες που εκδηλώνουν προτίμηση συγκεκριμένα για
προορισμούς εντός του δικτύου Natura 2000 (σε αντίθεση με όσους επιλέγουν γενικά έναν προορισμό
κοντά στη φύση) διαμορφώνεται σε 9-20 δισ. ευρώ ετησίως, δαπάνη που υποστηρίζει περίπου 800.000-2
εκατ. θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης, δηλαδή έως και το 15,4% των θέσεων εργασίας (πλήρους
απασχόλησης) του τουριστικού κλάδου πανευρωπαϊκά.

Κόστος – όφελος

Η προστασία της φύσης δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση. Η λειτουργία ενός δικτύου με ολοένα
μεγαλύτερη γεωγραφική κάλυψη και με τη χρήση όλο και πιο σύγχρονων μεθόδων και εργαλείων,
ασφαλώς έχει κόστος για τις εθνικές οικονομίες. Η σπουδαιότητα όσων μας προσφέρει η φύση και
η σημασία που έχουν αυτά τα αγαθά για την ίδια μας τη ζωή, δεν μπορεί να μετρηθεί σε χρήμα. Όσο
όμως το δίκτυο Natura 2000 εξελίσσεται, αξίζει να ρίξει κανείς μια ματιά και στην οικονομική του
αποδοτικότητα.

Έρευνα που πραγματοποιήθηκε στη Σκωτία για διάστημα 25 ετών, έδειξε ότι για κάθε ευρώ που
δαπανούσαν οι Σκωτσέζοι προκειμένου να προστατέψουν τις 300 περιοχές Natura 2000 της χώρας τους,
το όφελος που προέκυπτε ήταν επταπλάσιο.
Αλλά και στη Γαλλία, τα στοιχεία που προκύπτουν από διάφορες έρευνες είναι παρόμοια. Για παράδειγμα,
από την περιοχή «Plaine de la Crau» -η οποία προστατεύεται από το δίκτυο Natura 2000- το καθαρό
οικονομικό όφελος που προκύπτει υπολογίστηκε ότι είναι επτά φορές υψηλότερο σε σχέση με τις δαπάνες
που σχετίζονται με την προστασία της.

Ακόμα πιο εντυπωσιακά ήταν τα ευρήματα έρευνας που πραγματοποίησαν προ ετών οι αρχές της
Φινλανδίας, σχετικά με τον οικονομικό αντίκτυπο που έχει στις τοπικές οικονομίες, ανά τη χώρα, ο
φυσιολατρικός τουρισμός και άλλες ψυχαγωγικές δραστηριότητες που έχουν ως επίκεντρο τη φύση. Όπως
προέκυψε, για κάθε 1 ευρώ δημόσιας επένδυσης που δαπανούσαν οι Φινλανδοί σε προστατευόμενες
περιοχές, τα έσοδά τους άγγιζαν το 20πλάσιο!

Απασχόληση

Η λειτουργία του δικτύου Natura 2000 υποστηρίζει
εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην Ευρώπη.

Για παράδειγμα, υπολογίζεται ότι την τριετία 2006-2008 το δίκτυο Natura 2000 υποστήριζε
κατά μέσο όρο 12 εκατομμύρια θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης στην Ευρωπαϊκή
Ένωση κατ’ έτος. Μεταξύ αυτών, 1,3 εκατ. θέσεις εργασίας στον αγροτικό τομέα, 70.000
θέσεις εργασίας στη διαχείριση δασών, περίπου 200.000 θέσεις εργασίας στον κλάδο
της αλιείας, 3,2 εκατ. θέσεις εργασίας στον κλάδο της αναψυχής (χωρίς να υπολογίζονται
θέσεις εργασίας σε ξενοδοχεία και επιχειρήσεις εστίασης) και 7 εκατ. θέσεις εργασίας σε
άλλους κλάδους.

Στην Ελλάδα, οι θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης που σχετίζονται άμεσα με τη
διαχείριση και αποκατάσταση των προστατευόμενων περιοχών του δικτύου ανέρχονται σε
800-1.200. Οι Φορείς Διαχείρισης των περιοχών Natura 2000 στην Ελλάδα, απασχολούν
κατά μέσο όρο 20 άτομα επιστημονικό προσωπικό και ακόμα 10 άτομα σε διοικητικές και/
ή τεχνικές θέσεις. Επιπλέον, στα περίπου 60 κέντρα πληροφόρησης που λειτουργούν εντός
περιοχών Natura 2000, απασχολούνται 120 άτομα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα στοιχεία βασίζονται σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2010
και έρευνες της Eurostat καταδεικνύουν ότι έκτοτε ο αριθμός αυτός έχει αυξηθεί και μπορεί
να αυξηθεί περαιτέρω, τόσο λόγω της γεωγραφικής επέκτασης του δικτύου, όσο και λόγω
της λήψης μέτρων για την αποτελεσματικότερη λειτουργία του.
Πέραν των θέσεων εργασίας που σχετίζονται άμεσα με τη λειτουργία του δικτύου, τα
πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα στην απασχόληση διαχέονται σε ολόκληρη σχεδόν την
παραγωγική αλυσίδα και σε μία ευρεία γκάμα επαγγελματικών κλάδων όπως:

αγροτική &
περιφερειακή ανάπτυξη

δασοκομία

αλιεία

τουρισμός & πολιτισμός

αναψυχή

υγεία

διαχείριση φυσικών κινδύνων

έρευνα, καινοτομία & εκπαίδευση

εστίαση

λιανεμπόριο

Συμπεράσματα

Μελέτη που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2011 έδειξε ότι το
όφελος που προκύπτει για την οικονομία της Ε.Ε. από τη λειτουργία του δικτύου Natura
2000 φτάνει τα 200-300 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, μια εκτίμηση που, όπως τονίζεται,
είναι απλώς ενδεικτική.

Επιπλέον, περίπου 4,4 εκατ. θέσεις εργασίας στην Ευρώπη, με τζίρο 405 δισ. ευρώ,
εξαρτώνται άμεσα από τη διατήρηση υγιών οικοσυστημάτων, ένα μεγάλο μέρος των
οποίων βρίσκεται εντός του δικτύου Natura 2000.

Ωστόσο, για να καταφέρει το δίκτυο Natura 2000 να απελευθερώσει την πλήρη δυναμική
του χρειάζεται τη συμμετοχή όλων μας, τη συμμετοχή ειδικότερα των χρηστών του και
όσων σχετίζονται άμεσα με αυτό, ώστε να οδηγηθούμε σταδιακά σε μια πιο έξυπνη, πιο
βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς αναπτυξιακή πολιτική.

follow us: