Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το είδος χλωρίδας *Silene holzmannii

Το είδος χλωρίδας *Silene holzmannii είναι ενδημικό είδος στο Αιγαίο, με κύρια περιοχή εξάπλωσής του στην επιπαράλια ζώνη (η ζώνη που επηρεάζεται από τον ψεκασμό με θαλασσινό νερό, αλλά δεν κατακλύζεται συχνά) 34 νησίδων από την περιοχή των Φούρνων έως την Κρήτη, εκ των οποίων οι 31 έχουν έκταση μικρότερη των 10 εκταρίων.

Παρόλο που το μέγεθος του πληθυσμού του είδους σε πολλές θέσεις είναι άγνωστο ή οι καταγραφές είναι παλαιές, κατά την πιο πρόσφατη καταγραφή το 2019, το συνολικό μέγεθος του πληθυσμού εκτιμήθηκε σε 15.330–34.500 άτομα και το εύρος εξάπλωσής του μόλις σε 40 τ. χλμ., παρουσιάζοντας μικρή πτώση από το 2015 τόσο στο εύρος εξάπλωσης όσο και στον πληθυσμό του. Καθώς οι διακυμάνσεις του πληθυσμού είναι μεγάλες, υπάρχει αυξημένη πιθανότητα δραστικής μείωσης του πληθυσμού χωρίς επανάκαμψη.

Οι κύριες ανθρωπογενείς πιέσεις και απειλές του είδους είναι η βόσκηση και η κατανάλωση από άλλους θηρευτές, και τα αναπτυξιακά και κατασκευαστικά έργα στις περιοχές εξάπλωσής του, ενώ χαμηλότερης σημασίας πιέσεις είναι η μη ελεγχόμενη εναπόθεση απορριμμάτων και η χρήσης της ακτής από λουόμενους. Μέχρι και σήμερα δεν έχει ληφθεί κανένα μέτρο άρσης των πιέσεων και απειλών για την προστασία του είδους.

Το είδος περιλαμβάνεται ως είδος προτεραιότητας στα Παραρτήματα II και IV της Οδηγίας των Οικοτόπων (92/43/ΕΟΚ) και στο Παράρτημα ΙΙΙ της Σύμβασης της Βέρνης, και κατατάσσεται στη Κόκκινη Λίστα των Απειλούμενων Ειδών της IUCN ως «Απειλούμενο». Στην Ελλάδα, η κατάσταση διατήρησης του είδους σύμφωνα με την 4η Εθνική Αναφορά στο πλαίσιο του Άρθρου 17 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για την περίοδο 2013-2018 αξιολογήθηκε ως «Mη ικανοποιητική-Aνεπαρκής» (U1).

Εθνικό Σχέδιο Δράσης

Στόχος του Εθνικού Σχεδίου Δράσης (ΕΣΔ) είναι ο καθορισμός μέτρων διαχείρισης που θα εξασφαλίζουν την επίτευξη της Ικανοποιητικής Κατάστασης Διατήρησης του είδους σε επίπεδο συνολικού πληθυσμού, υπο-πληθυσμών και του εύρους εξάπλωσής του στη χώρα. Καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό των νησίδων διατηρεί ενδιαίτημα καλής ποιότητας, επιπλέον στόχο αποτελεί η διατήρηση της ευνοϊκής κατάστασης διατήρησης του ενδιαιτήματος του είδους.

Μεταξύ άλλων διαχειριστικών δράσεων του ΕΣΔ που θα υλοποιηθούν, για την απόκτηση και τον εμπλουτισμό της γνώσης σχετικά με την οικολογία του είδους θα εκτιμηθεί ο πληθυσμός σε νησίδες που η τελευταία αναφορά για το είδος χρονολογείται περισσότερο από 30 έτη πριν, θα μελετηθεί η αναπαραγωγική βιολογία του είδους και θα γίνει γενετική ανάλυση του πληθυσμού. Το γενετικό υλικό και τα σπέρματα που θα συλλεχθούν, θα χρησιμοποιηθούν για την επανεγκατάσταση ή την ενίσχυση του πληθυσμού του S. holzmannii με τη διαδικασία της σποράς σε νησίδες όπου το μέγεθος του πληθυσμού είναι πολύ μειωμένο ή το είδος έχει εξαφανιστεί, και επιπλέον μέρος τους θα φυλαχθεί σε κατάλληλη Τράπεζα Σπερμάτων που θα δημιουργηθεί.

Για την αντιμετώπιση των πιέσεων και απειλών που αντιμετωπίζει το είδος S. holzmannii θα απομακρυνθούν ή θα εξολοθρευθούν οι θηρευτές όπως τα τρωκτικά και τα κουνέλια, θα απομακρυνθούν τα αιγοπρόβατα και τα εισβλητικά ξενικά είδη χλωρίδας από περιοχές όπου έχει καταγραφεί σημαντικό πρόβλημα. Οι δράσεις αυτές θα πλαισιωθούν από θεσμικό πλαίσιο σύμφωνα με το οποίο θα απαγορεύεται η βόσκηση, η εγκατάσταση θηραμάτων, η διανυκτέρευση σκαφών για την αποφυγή τυχαίας εγκατάστασης τρωκτικών, και ο καθαρισμός των ακτών με απομάκρυνση των απορριμμάτων σε περιοχές εντός και εκτός του δικτύου Natura 2000 όπου το είδος απαντάται. Ταυτόχρονα θα πραγματοποιηθούν δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, η διοργάνωση ημερίδων και η τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων με πληροφορίες σχετικά με την παρουσία και τις απειλές του είδους S. holzmannii στα μεγάλα κατοικημένα νησιά και νησίδες στην περιοχή εξάπλωσης του είδους.

Για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των διαχειριστικών δράσεων θα εφαρμοστεί πρόγραμμα παρακολούθησης που θα υλοποιηθεί με τη χρήση δεικτών αξιολόγησης, ώστε να είναι δυνατή η αποτίμηση της δράσης με αντικειμενικό και μετρήσιμο τρόπο, στον βαθμό που αυτό είναι εφικτό.

Η υλοποίηση του ΕΣΔ θα περιορίσει σημαντικά τις αρνητικές επιπτώσεις στο είδος από τη διαχείριση των πιέσεων και απειλών που δέχεται το είδος S. holzmannii, ενώ αναμένεται να συμβάλει στην αποτελεσματικότερη διαχείριση και διατήρηση και άλλων ειδών χλωρίδας στις περιοχές εξάπλωσής του.

1. Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης (ΕΣΔ) για το απειλούμενο είδος χλωρίδας Silene holzmannii θεσμοθετήθηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), σύμφωνα με το ΦΕΚ Β’ 3645/6.8.2021.

2. Η Υπουργική Απόφαση στηρίχτηκε στην αντίστοιχη μελέτη που εκπονήθηκε από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών σε συνεργασία με το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και παραλήφθηκε από τη Διεύθυνση Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας του ΥΠΕΝ, στο πλαίσιο του Ολοκληρωμένου Έργου LIFE-IP 4 NATURA «Ολοκληρωμένες δράσεις για τη διατήρηση και διαχείριση των περιοχών του δικτύου Natura 2000, των ειδών, των οικοτόπων και των οικοσυστημάτων στην Ελλάδα – Integrated actions for conservation and management of Natura 2000 sites, species, habitats and ecosystems in Greece» (Κωδ. LIFE16 IPE/GR/000002).

3. Τα πλήρη κείμενα των μελετών είναι επίσης διαθέσιμα στη σελίδα των παραδοτέων του LIFE-IP 4 NATURA (Δράση Α.1)