Μελέτη σκοπιμότητας για την ενίσχυση των πληθυσμών του Όρνιου στην Ελλάδα
Μία κρίσιμης σημασίας μελέτη για το μέλλον του Όρνιου στην ηπειρωτική Ελλάδα εκπονήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE IP 4 NATURA και είναι διαθέσιμη μέσω του ιστότοπου προγράμματος.
Πρόκειται για τη Μελέτη Σκοπιμότητας (Feasibility Study) σχετικά με την πληθυσμιακή ενδυνάμωση του Ευρασιατικού Όρνιου (Gyps fulvus) στην Ελλάδα, η οποία εκπονήθηκε από τον ειδικό ερευνητή – ορνιθολόγο Δρ. Σταύρο Ξηρουχάκη (Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης – Πανεπιστήμιο Κρήτης).
Η εν λόγω μελέτη εξετάζει διεξοδικά όλα τα δεδομένα για το συγκεκριμένο είδος στη χώρα (πληθυσμιακά, οικολογικά, βιολογικά) και αξιολογεί αφενός τη σκοπιμότητα εφαρμογής ενός προγράμματος ενίσχυσης πληθυσμού, αφετέρου καθορίζει τις προϋποθέσεις που πρέπει να συντρέχουν, ώστε οι δράσεις ενδυνάμωσης να έχουν τη μεγαλύτερη δυνατή αποτελεσματικότητα, αλλά να είναι και συμβατές με τα διεθνή πρότυπα για τη διατήρηση της Φύσης.
Τα κυριότερα αποτελέσματα της μελέτης αποτυπώνονται στα εξής σημεία:
- Η ανάλυση των δημογραφικών δεδομένων δείχνει ότι είναι σκόπιμη η ενίσχυση του πληθυσμού των όρνιων της ηπειρωτικής Ελλάδας, λόγω του πολύ μικρού μεγέθους του (λιγότερα από 50 αναπαραγωγικά ζευγάρια).
- Ο πληθυσμός – δότης προτείνεται να είναι αυτός της Κρήτης, λόγω της γεωγραφικής και γενετικής συγγένειας: η μελέτη καταλήγει ότι ένας μικρός αριθμός νεαρών όρνιων, από τη «δεξαμενή» των πουλιών που καταλήγουν σε κέντρα περίθαλψης για σύντομη νοσηλεία, είναι δυνατόν να απελευθερώνονται στην ηπειρωτική Ελλάδα, χωρίς να απειλείται η σχετικά σταθερή κατάσταση του Κρητικού πληθυσμού. Σε κάθε περίπτωση, η συστηματική παρακολούθηση του πληθυσμού είναι απαραίτητη, ώστε τυχόν μεταβολές να γίνουν αντιληπτές και να υπάρξει αναθεώρηση της όλης δράσης.
- Οι περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας που πληρούν τα κριτήρια για την απελευθέρωση των όρνιων εντοπίζονται κυρίως στην ορεινή Δυτική Ελλάδα. Βασική προϋπόθεση είναι στις περιοχές απελευθέρωσης να υπάρχουν μετρήσιμα αποτελέσματα περιορισμού των βασικών απειλών για το συγκεκριμένο είδος (όπως η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων και η εγκατάσταση ανεμογεννητριών), ενώ οπωσδήποτε σε ορισμένες περιοχές πρέπει να υπάρχουν σε κοντινή απόσταση ενεργές αποικίες του είδους. Απαραίτητη, φυσικά, είναι η ύπαρξη κατάλληλων υποδομών (κλωβός εγκλιματισμού, χώρος υποστηρικτικής παροχής τροφής) και η επιστημονική και τεχνική υποστήριξη της δράσης.
- Τα άτομα που απελευθερώνονται θα παρακολουθούνται απομακρυσμένα, μέσω δορυφορικών πομπών, αλλά και επιτόπου, προκείμενου να αξιολογηθεί η κατάστασή τους και ο βαθμός προσαρμογής στον υφιστάμενο πληθυσμό. Τα δεδομένα της παρακολούθησης θα τροφοδοτούν την αξιολόγηση του όλου εγχειρήματος και τις ενδεχόμενες τροποποιήσεις που θα απαιτηθούν.
Με βάση τη Μελέτη Σκοπιμότητας, στο πρόγραμμα LIFE IP 4 NATURA βρίσκεται σε εξέλιξη ήδη το πρόγραμμα ενδυνάμωσης του ηπειρωτικού πληθυσμού του όρνιου, με απελευθερώσεις όπως η πρόσφατη στο όρος Αράκυνθος της Αιτωλοακαρνανίας, η οποία αποτελεί συνέχεια των προηγούμενων πιλοτικών απελευθερώσεων από τη Μονάδα (πρώην Φορέα) Διαχείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου.