Πιλοτική εφαρμογή  Σχεδίων Διαχείρισης σε Σούνιο, Δίκτη, Φαλακρό και Βεγορίτιδα

Το έργο LIFE-IP 4 NATURA προχωράει με μια ακόμα σημαντική δράση, την προετοιμασία για την πιλοτική εφαρμογή Σχεδίων Διαχείρισης σε επιλεγμένες περιοχές Natura 2000 στα γεωγραφικά όρια των τριών περιφερειών (Περιφέρεια Αττικής, Περιφέρεια Κρήτης και Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης) και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας που συμμετέχουν ως εταίροι στο έργο. Τα Σχέδια Διαχείρισης καταρτίζονται στο πλαίσιο του εν εξελίξει έργου «Εκπόνηση Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών, σχεδίων ΠΔ και Υπουργικών Αποφάσεων Σχεδίων Διαχείρισης για τις περιοχές του δικτύου Natura 2000 της χώρας», το οποίο αποτελεί την κύρια συμπληρωματική δράση του ολοκληρωμένου έργου LIFE-IP 4 NATURA.

Στο πλαίσιο της δράσης οι τρεις Περιφέρειες και η Αποκεντρωμένη Διοίκηση διοργάνωσαν τον Μάϊο και Ιούνιο (24, 25, 26/05/2021 και 11/06/2021) ημερίδες εργασίας μέσω τηλεδιάσκεψης, με σκοπό την παρουσίαση των σαράντα σύμφωνα με την πρόταση του έργου, υποψήφιων περιοχών Natura 2000 και την προτεραιοποίησή τους για την πιλοτική εφαρμογή Σχεδίων Διαχείρισης.

Στην πρόσκληση ανταποκρίθηκαν θετικά και συμμετείχαν στον διάλογο σημαντικοί για την υλοποίηση της δράσης εμπλεκόμενοι φορείς (αντιπρόσωποι της περιφερειακής και αποκεντρωμένης διοίκησης, των δήμων, επιστημονικών φορέων, Φορείς Διαχείρισης, ΜΚΟ κ.α.), οι οποίοι ενημερώθηκαν τόσο για τη δράση του έργου και τη σημασία των υποψήφιων περιοχών Natura 2000 όσο και για τη δομή των Σχεδίων Διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών από τον Συντονιστή του έργου των ΕΠΜ.

Για την ιεράρχηση και την πρόταση τριών περιοχών Natura 2000 από την κάθε Περιφέρεια και την Αποκεντρωμένη λήφθηκαν υπόψη και συζητήθηκαν με τους εμπλεκόμενους φορείς διάφορα κριτήρια, όπως για παράδειγμα η οικολογική αξία των περιοχών (η παρουσία ειδών και τύπων οικοτόπων ενωσιακού ενδιαφέροντος, ενδημικών ειδών κ.α.), η ποικιλία οικοσυστημάτων και η σημασία οικοσυστημικών υπηρεσιών, οι ανάγκες προστασίας (πιέσεις και απειλές,  υποβαθμισμένοι οικότοποι και οικοσυστήματα), η ύπαρξη άλλων καθεστώτων προστασίας, τυχόν συνέργειες με άλλα Σχέδια Διαχείρισης, οι δυνατότητες συνεργασίας με τοπικούς φορείς (π.χ. σήμα προέλευσης προϊόντων), άλλα έργα και δράσεις διαχείρισης που έχουν υλοποιηθεί ή υλοποιούνται στις υποψήφιες περιοχές κ.ά.

Τα αποτελέσματα των ημερίδων, τρεις προτεινόμενες περιοχές για την κάθε Περιφέρεια και την Αποκεντρωμένη, παρουσιάστηκαν στη συνέχεια, σε ειδική συνεδρίαση της Επιτροπής Διαχείρισης του έργου. Η εποικοδομητική συζήτηση των μελών της Επιτροπής και η περαιτέρω αξιολόγηση του βαθμό προτεραιότητάς και δυνατότητας εφαρμογής Σχεδίου Διαχείρισης οδήγησε στην οριστική πρόταση μιας περιοχής Natura 2000 για την κάθε Περιφέρεια και την Αποκεντρωμένη.

Στη συνέχεια παρουσιάζονται συνοπτικά οι τέσσερεις επιλεγμένες περιοχές Natura 2000, τα Σχέδια Διαχείρισης των οποίων θα εφαρμοστούν πιλοτικά στο πλαίσιο του έργου LIFE-IP 4 NATURA. Σημειώνεται ότι, ανάλογα με το περιεχόμενο των Σχεδίων Διαχείρισης (πληθώρα, είδος και κόστος προτεινόμενων μέτρων και δράσεων) η εκπόνηση των οποίων αναμένεται να ολοκληρωθεί, στο πλαίσιο του έργου LIFE-IP 4 NATURA θα εξεταστεί η δυνατότητα πιλοτικής εφαρμογής Σχεδίων Διαχείρισης και σε άλλες εκ των προτεινόμενων περιοχές Natura 2000.

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ
Κωδικός περιοχής	GR3000005
Όνομα περιοχής	ΣΟΥΝΙΟ-ΝΗΣΙΔΑ ΠΑΤΡΟΚΛΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ
Χαρακτηρισμός περιοχής	ΕΖΔ

 

Η επιλεγμένη περιοχή πιλοτικής εφαρμογής Σχεδίου Διαχείρισης της Περιφέρειας Αττικής είναι η περιοχή Natura 2000 με κωδικό GR3000005 και ονομασία «Σούνιο – Νησίδα Πάτροκλου και παράκτια θαλάσσια ζώνη», χαρακτηρισμένη ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης.

Το χερσαίο τμήμα της περιοχής, ένα τυπικό μεσογειακό τοπίο, περιλαμβάνει και τους τρεις τύπους μεσογειακών οικοσυστημάτων της Ελλάδας: δάση πεύκης, μακκία και φρυγανική βλάστηση. Το δάσος Χαλεπίου πεύκης που κυριαρχεί στη βλάστηση της περιοχής είναι το πιο εκτεταμένο και καλοδιατηρημένο πευκοδάσος στην περιοχή της Ανατολικής Αττικής. Διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του μικροκλίματος της ευρύτερης περιοχής, ενώ ένας μεγάλος αριθμός φυτικών και ζωικών ειδών βρίσκουν κατάλληλα ενδιαιτήματα σε αυτό. Η χλωρίδα της περιοχής περιλαμβάνει δύο ελληνικά ενδημικά είδη, τα Centaurea raphanina subsp. mixta και Onobrychis ebenoides.

Λόγω της ποικιλίας των οικοσυστημάτων, που παρουσιάζουν διαφορετικά στάδια διαδοχής (μεταβολές που οφείλονται είτε στην επίδραση της φύσης ή του ανθρώπου) και της εγγύτητας με την Αθήνα, η περιοχή προσφέρει μια θαυμάσια ευκαιρία για περιβαλλοντικές εκπαιδευτικές δράσεις.   

Εντός της χωρικής ενότητας της ΕΖΔ GR3000005 βρίσκεται και ο Εθνικός Δρυμός Σουνίου που ιδρύθηκε το 1974, λόγω της οικολογικής, ιστορικής, γεωλογικής και παλαιοντολογικής σημασίας της περιοχής. Ο Εθνικός Δρυμός Σουνίου αποτελεί ταυτόχρονα και μια από τις εννέα περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί ως «Ειδικά Προστατευόμενες Περιοχές» σύμφωνα με τη Σύμβαση της Βαρκελώνης.

Στον Εθνικό Δρυμό Σουνίου έχει καταγραφεί μεγάλος αριθμός ορυκτών, πολλά από τα οποία αποτελούν νέες επιστημονικές ανακαλύψεις. Στην περιοχή εντοπίζονται σχηματισμοί γεωλογικού και παλαιοντολογικού ενδιαφέροντος όπως σπήλαια και καρστικοί σχηματισμοί, στους οποίους ανακαλύφθηκαν απολιθώματα φυτών, με σημαντικότερα αυτά των ειδών Pinus maritima και Quercus suber, ειδών που είναι πλέον απόντα από το ανατολικό τμήμα της Μεσογειακής λεκάνης, αλλά και των Pinus nigra και Buxus sempervirens που πλέον περιορίζονται σε μεγαλύτερα υψόμετρα.

Όσον αφορά στο θαλάσσιο τμήμα της περιοχής, υπάρχουν εκτεταμένα λιβάδια Ποσειδωνίας (θαλάσσιος οικότοπος προτεραιότητας σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ) σε άριστη κατάσταση, τα οποία χρήζουν άμεσης προστασίας από τη συνεχώς αυξανόμενη ρύπανση του Σαρωνικού κόλπου.

H περιοχή έχει μερική χωρική αλληλοεπικάλυψη με την ΖΕΠ με κωδικό GR3000014 «Περιοχή Λεγραινών – Νησίδα Πάτροκλου» ενώ γειτνιάζει με άλλες προστατευόμενες περιοχές (GR3000018 ΖΕΠ «Κανάλι Μακρονήσου», GR3000017 πΤΚΣ «Παράκτια και θαλάσσια ζώνη Μακρονήσου») που δύναται να ευνοηθούν από τις διαχειριστικές δράσεις που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο του έργου LIFE-IP 4 NATURA.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η ΖΕΠ – GR3000014 «Περιοχή Λεγραινών – Νησίδα Πάτροκλου» φιλοξενεί 33 σημαντικά ειδή ορνιθοπανίδας (είδη που αναφέρονται στο άρθρο 4 της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ) μεταξύ των οποίων ο Σπιζαετός (Aquila fasciata) και ο  Μύχος (Puffinus yelkouan). Η χερσόνησος Λαυρεωτικής και η νησίδα Πάτροκλος έχουν χαρακτηριστεί ως Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά. Μάλιστα, η νησίδα Πάτροκλος παρέχει καταφύγιο στα μεταναστευτικά πτηνά που περνούν πάνω από τη χερσόνησο του Σουνίου. Επίσης, οι πολυάριθμες θαλάσσιες σπηλιές κατά μήκος της ακτογραμμής της χερσονήσου και της νησίδας μπορούν να αποτελέσουν εξαιρετικό καταφύγιο για τη μεσογειακή φώκια (Monachus monachus).

 

Εν κατακλείδι, η περιοχή GR3000005 «Σούνιο – Νησίδα Πάτροκλου και παράκτια θαλάσσια ζώνη» που επιλέχθηκε για την πιλοτική εφαρμογή Διαχειριστικού Σχεδίου συνδυάζει διαφορετικά οικοσυστήματα, και ποικιλία σημαντικών οικολογικών και πολιτιστικών χαρακτηριστικών, από τα οποία προκύπτουν κρίσιμες οικοσυστημικές υπηρεσίες, ενώ τα μέτρα διαχείρισης που θα εφαρμοστούν αναμένεται να ευνοήσουν την ευρύτερη περιοχή του αστικού κέντρου της Αθήνας.

 

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ
Κωδικός περιοχής	GR4320002
Όνομα περιοχής	ΔΙΚΤΗ: ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΛΑΣΙΘΙΟΥ, ΚΑΘΑΡΟ, ΣΕΛΕΝΑ, ΚΡΑΣΙ, ΣΕΛΑΚΑΝΟΣ, ΧΑΛΑΣΜΕΝΗ ΚΟΡΥΦΗ
Χαρακτηρισμός περιοχής	ΕΖΔ – πΤΚΣ

 

Η προστατευόμενη περιοχή ΕΖΔ – πΤΚΣ «ΔΙΚΤΗ: ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΛΑΣΙΘΙΟΥ, ΚΑΘΑΡΟ, ΣΕΛΕΝΑ, ΚΡΑΣΙ, ΣΕΛΑΚΑΝΟΣ, ΧΑΛΑΣΜΕΝΗ ΚΟΡΥΦΗ» με κωδικό GR4320002 αποτελεί ορεινή περιοχή με διαφορετικούς τύπους δασών και χαρακτηριστικούς τύπους οικοτόπων με υψηλή βιοποικιλότητα, από τα οποία προκύπτουν σημαντικές οικοσυστημικές υπηρεσίες.

Πιο συγκεκριμένα, η οροσειρά της Δίκτης, με υψηλότερη κορυφή το Σπαθί (2.148 μ.), είναι ένας από τους τρεις κύριους ορεινούς όγκους της Κρήτης. Οροπέδια, δολίνες, απότομες κορυφές, φαράγγια, χείμαρροι και μεγάλος αριθμός εγκοίλων, αναπτύσσονται στο έντονα καρστικοποιημένο ασβεστολιθικό υπόβαθρο της οροσειράς.

Η οικολογική σημασία της περιοχής οφείλεται στη μεγάλη ποικιλία οικοτόπων (οι περισσότεροι καλά διατηρημένοι), στην πυκνή δασική και μακία βλάστηση, ενώ φιλοξενούνται χαρακτηριστικά ενδημικά είδη χλωρίδας και πανίδας της Κρήτης και της Ελλάδας γενικότερα. Αρκετά από τα είδη χλωρίδας που καταγράφονται στη Δίκτη είναι στενοενδημικά και βρίσκονται αποκλειστικά στα βουνά της περιοχής.

Τα ενδιαιτήματα της περιοχής είναι πολύ σημαντικά για πλήθος προστατευόμενων αρπακτικών ειδών ορνιθοπανίδας, που είτε φωλιάζουν στην περιοχή, εμφανίζονται σποραδικά.

Παράδειγμα αποτελούν ο γυπαετός (Gypaetus barbatus), το όρνιο (Gyps fulvus), ο χρυσαετός (Aquila chrysaetos), ο πετρίτης (Falco peregrinus), το χρυσογέρακο (Falco biarmicus), η κοκκινοκαλιακούδα (Pyrrhocorax pyrrhocorax), ο γερακαετός (Hieraaetus pennatus) και ο σπιζαετός (Aquila fasciata). Για τον λόγο αυτό, η περιοχή έχει μερική χωρική αλληλοεπικάλυψη με την προστατευόμενη περιοχή (ΖΕΠ) GR4320010 «ΛΑΖΑΡΟΣ ΚΟΡΥΦΗ – ΜΑΔΑΡΑ, ΔΙΚΤΗΣ» που θα ευνοηθεί σημαντικά από τις διαχειριστικές δράσεις που θα εφαρμοστούν στην περιοχή.

Επιπλέον, το GR4320002 παρέχει υδατικούς πόρους στον ταμιευτήρα του Αποσελέμη (ύδρευση) προσφέροντας εξαιρετικής σημασίας υπηρεσίες για την τοπική κοινωνία της ευρύτερης περιοχής.

Στην περιοχή ασκούνται σημαντικές πιέσεις από τον πρωτογενής τομέας (γεωργία και κτηνοτροφία) και τον τουρισμό, ενώ σημαντική είναι η απειλή των πυρκαγιών. Το οροπέδιο Λασιθίου, που βρίσκεται σε υψόμετρο 800 μ., είναι το μεγαλύτερο οροπέδιο της Κρήτης, με 18 χωριά και σημαντικές καλλιεργούμενες εκτάσεις. Το σπήλαιο Δικταίο Άντρο αποτελεί αρχαιολογικό μνημείο της περιοχής με υψηλή επισκεψιμότητα.

 

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ
Κωδικός περιοχής	GR1140004
Όνομα περιοχής	ΚΟΡΥΦΕΣ ΌΡΟΥΣ ΦΑΛΑΚΡΟ
Χαρακτηρισμός περιοχής	ΕΖΔ

 

Το Όρος Φαλακρό είναι ένα μοναδικό σε ομορφιά και βιοποικιλότητα βουνό που χαρακτηρίζεται από μεγάλες αλπικές εκτάσεις, απότομους γκρεμούς και πυκνά δάση. Η ονομασία «Φαλακρό», οφείλεται στην χαμηλή βλάστηση που αναπτύσσεται, λόγω της σύστασης του εδάφους που δεν επιτρέπει την ανάπτυξη ψηλής βλάστησης. Ειδικότερα, η κάλυψη από βλάστηση που παρατηρείται σήμερα στο Φαλακρό είναι κατά 45% με λιβάδια, 35% με δάση και 20% με θάμνους, φρύγανα, βράχους και γυμνά εδάφη.

Το Όρος Φαλακρό είναι το ψηλότερο βουνό της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και αποτελεί το ΝΔ τμήμα της οροσειράς της Ροδόπης και το βόρειο τείχος της Νεογενούς λεκάνης της Δράμας. Το ΝΔ τμήμα του αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από μάρμαρα των οποίων το πάχος είναι μεγαλύτερο των 1000m και η έκτασή τους μεγαλύτερη των 700km². Ολόκληρη αυτή η μάζα των μαρμάρων είναι καρστικοποιημένη σε διάφορο βαθμό και αποστραγγίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην λεκάνη της Δράμας, όντας σημαντικότατος «υδροδότης» της.  Η εδαφική σύσταση είναι αμμοαργιλώδης με επαρκές βάθος και γονιμότητα. Αντίθετα, στις θαμνώδεις εκτάσεις των υποβαθμισμένων δασών, η ποιότητα είναι φτωχή. Στις περιοχές βραχώδους υποβάθρου η δασοκάλυψη είναι αραιή και έδαφος υπάρχει στις ρηγματώσεις.

Τα αλπικά λιβάδια, τα πεδινά πλατώματα, οι θαμνότοποι, οι μεγάλοι βραχώδεις σχηματισμοί και τα πυκνά δάση φιλοξενούν έναν τεράστιο χλωριδικό πλούτο με σπάνια ενδημικά είδη, που δίνουν στο βουνό τον τίτλο ενός από τους σημαντικότερους βοτανικούς παράδεισους της Ελλάδας, ενώ εδώ μπορεί κανείς να παρατηρήσει πολλά σημαντικά είδη ορνιθοπανίδας. Στην περιοχή έχει χαρτογραφηθεί ο τύπος οικοτόπου «(Υπο) μεσογειακά δάση πευκοδάση με ενδημικά μαυρόπευκα (κωδ 9530)», ο οποίος είναι οικότοπος προτεραιότητας σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ.

Η οικολογική αξία της περιοχής καθώς και η σημασία των ενδιαιτημάτων επισημαίνεται από την παρουσία μεγάλου αριθμού ειδών πανίδας που βρίσκονται υπό καθεστώς προστασίας. Ενδεικτικά, αναφέρονται τα λεπιδόπτερα Euphydryas aurinia,  Lycaena dispar, Polyommatus eroides, Parnassius apollo, το ορθόπτερο  Paracaloptenus caloptenoides, η καφέ αρκούδα Ursus arctos, ο λύκος Canis lupus, το αγριόγιδο Rupicapra rupicapra balcanica, τα χειρόπτερα Eptesicus serotinus, Hypsugo savii, Pipistrellus pipistrellus, Plecotus auritus, ο βουνομυωξός Muscardinus avellanarius και ο δενδρομυωξός Dryomys nitedula. Τα ενδιαιτήματα της περιοχής όμως φιλοξενούν και πολλά άλλα κοινά είδη θηλαστικών όπως το ζαρκάδι (Capreolus capreolus),το κουνάβι (Martes foina), ο ασβός (Meles meles), η νυφίτσα (Mustela nivalis) κ.ά.

Η περιοχή έχει χωρική αλληλοεπικάλυψη με την όμορη προστατευόμενη περιοχή με κωδικό GR1140009 «ΟΡΟΣ ΦΑΛΑΚΡΟ», η οποία έχει χαρακτηριστείς ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ). Η περιοχή φιλοξενεί 42 σημαντικά είδη ορνιθοπανίδας (είδη που αναφέρονται στο άρθρο 4 της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ) μεταξύ των οποίων η Πετροπέρδικα (Alectoris graeca) με σημαντικούς πληθυσμούς, και μεγάλα αρπακτικά όπως η Αετογερακίνα (Buteo rufinus), ο Χρυσαετός (Aquila chrysaetos) και ο Σταυραετός (Aquila pennata).

Το νότιο τμήμα της ΖΕΠ προσφέρει κατάλληλα ενδιαιτήματα σε είδη όπως η Χαλκοκουρούνα (Coracias garrulus) και η Πετροτουρλίδα (Burhinus oedicnemus). Τα διαχειριστικά μέτρα που θα εφαρμοστούν στην ΕΖΔ GR1140004 αναμένεται να επηρεάσουν θετικά και τα είδη ορνιθοπανίδας της ΖΕΠ GR1140009.

Στην περιοχή έχει εφαρμοστεί περιορισμένος αριθμός διαχειριστικών δράσεων και χρήζει διαχείρισης. Αναμένεται ότι η πιλοτική εφαρμογή διαχειριστικών μέτρων και δράσεων θα ευνοήσει σημαντικά της περιοχή λόγω των πιέσεων που δέχονται τα οικοσυστήματα κυρίως από τη λατομική δραστηριότητα που αφορά κυρίως στο μάρμαρο και την υπερβόσκηση, ενώ θα προσφέρουν σημαντική απόκτηση εμπειρίας και γνώσης στη διαχείριση και άλλων προστατευόμενων περιοχών στη χώρα με αντίστοιχες προκλήσεις.

 

ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΗΠΕΙΡΟΥ – ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
Κωδικός περιοχής	GR1340004
Όνομα περιοχής	ΛΙΜΝΕΣ ΒΕΓΟΡΙΤΙΔΑΣ – ΠΕΤΡΩΝ
Χαρακτηρισμός περιοχής	ΕΖΔ

 

Η περιοχή ΕΖΔ «Λίμνες Βεγορίτιδας – Πετρών» με κωδικό GR1340004 παρουσιάζει ποικιλία οικοσυστημάτων που προσφέρουν σημαντικές εκτιμώμενες οικοσυστημικές υπηρεσίες. Ωστόσο στην περιοχή καταγράφονται και διαφορετικής έντασης πιέσεις,  απειλές και δραστηριότητες που ενδέχεται να επηρεάζουν τη διατήρηση και διαχείριση της περιοχής.

Η ΕΖΔ GR1340004 αποτελεί τον υδάτινο αποδέκτη του ενιαίου συστήματος των τεσσάρων λιμνών της περιοχής Αμυνταίου (Ζάζαρη – Χειμαδίτιδα – Πετρών – Βεγορίτιδα) οι οποίες εντάσσονται σε καθεστώς προστασίας (GR1340004 ΕΖΔ «Λίμνες Βεγορίτιδας – Πετρών», GR1340005 ΕΖΔ «Λίμνες Χειμαδίτιδα – Ζάζαρη», GR1340007 ΖΕΠ «Λίμνη Πετρών», GR1340008 ΖΕΠ «Λίμνες Χειμαδίτιδα και Ζάζαρη»). Οποιαδήποτε προσπάθεια διαχειριστικής εφαρμογής στον τελικό αποδέκτη, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη και να διαχειριστεί τις πιέσεις και στις εισροές του, συνεπώς η πιλοτική υλοποίηση Σχεδίου Διαχείρισης της ΕΖΔ GR1340004 αναμένεται να ευνοήσει σημαντικά τα είδη και τα οικοσυστήματα και άλλων όμορων  Προστατευόμενων Περιοχών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ΖΕΠ – GR1340007 «Λίμνη Πετρών» αποτελεί σημαντική περιοχή για διαχείμαση και αναπαραγωγή παρυδάτιων και αρπακτικών ειδών, ενώ η περιοχή φιλοξενεί περί τα 86 είδη ορνιθοπανίδας. 

Στην ΕΖΔ GR1340004 έχουν χαρτογραφηθεί δέκα τύποι οικοτόπων του παραρτήματος Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Πρόκειται για εκτάσεις με Θερμό-Μεσογειακές παραποτάμιες στοές με Tamarix και Nerium, παραποτάμια δάση με Salix alba και  Populus alba, δάση με ημι-φυλλοβόλο δρυ (Quercus trojana), ασβεστολιθικά βραχώδη πρανή με χασμοφυτική βλάστηση, σχηματισμοί με αρκεύθους, ανατολικές υπο-Μεσογειακές ξηρές χλοώδεις διαπλάσεις, μεσογειακοί λειμώνες υψηλών χόρτων και βούρλων καθώς και λίμνες και λιμνούλες με μη ρυπασμένα νερά ο πυθμένας των οποίων καλύπτεται με χαρόφυτα, Chara και Nitella, και τάπητες φυκών και λίμνες και λιμνούλες κυρίως με «βρώμικα» νερά με ελεύθερα επιπλέουσες στην επιφάνεια κοινωνίες της Hydrocharition  ή σε βαθειά ανοιχτά νερά με κοινωνίες των μεγάλων αγριόχορτων των λιμνών (Magnopotamion).

Όσον αφορά στην πανίδα της περιοχής, είναι αξιοσημείωτη η παρουσία ειδών του Παραρτήματος ΙΙ όπως τα ασπόνδυλα Cerambyx cerdo, Lucanus cervus, Paracaloptenus caloptenoides,  τα είδη ιχθυοπανίδας Barbus balcanicus, Rhodeus meridionalis, τα χειρόπτερα Myotis blythii, Myotis capaccinii, Rhinolophus ferrumequinum, Rhinolophus hipposideros, ο λαγόγυρος (Spermophilus citellus) καθώς και η αρκούδα (Ursus arctos).

Η ΕΖΔ GR1340004 «Λίμνες Βεγορίτιδας – Πετρών», χαρακτηρίζεται ως υποβαθμισμένη περιοχή χωρίς ουσιαστική διαχείριση έως σήμερα. Στα οικοσυστήματα στο παρελθόν έχουν ασκηθεί μεγάλης έντασης πιέσεις από την παραγωγή ενέργειας, ενώ σήμερα η περιοχή συνδέεται άμεσα με την πορεία εφαρμογής της  μετάβασης σε απολιγνιτοποίηση. Επιπλέον, υπάρχουν πιέσεις από την έντονη αγροτική δραστηριότητα προπάντων προς τους υδατικούς πόρους, με αναδυόμενη ανάγκη συνολικής συλλογικής διαχείρισης των υδατικών πόρων.

Η παρουσία των αναφερόμενων πιέσεων αποτελεί και ταυτόχρονη ευκαιρία συνέργειας δύο σημαντικών ενωσιακών Οδηγιών για τη  χώρα, δηλαδή της Οδηγίας για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ) και της Οδηγίας για την ολοκληρωμένη διαχείριση των υδατικών πόρων (Οδηγία 2000/60/ΕΚ). Η συνέργεια αυτή αναμένεται να προσθέσει σημαντική εμπειρία για τη χώρα σε θέματα διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών.

Στα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών απορροής του ΥΔ09 αποτυπώνεται η υδραυλική επικοινωνία των λιμνών και είναι συνολική η ανάγκη διαχείρισης της λίμνης Βεγορίτιδας και της υπολεκάνης του Αμυνταίου (που περιλαμβάνει τις άλλες τρεις λίμνες). Για τη Λίμνη υπάρχει ειδικό Μέτρο και ειδική αναφορά στο πρόγραμμα στα Σχέδια Διαχείρισης Υδατικών Πόρων ΦΕΚ Β 4676/29-12-2017 ΜΕΤΡΟ Μ09Σ0803.

Η λίμνη Βεγορίτιδα, διοικητικά, αποτελεί μία διαδημοτική – διαπεριφερειακή λίμνη που ανήκει σε δύο Αποκεντρωμένες  Διοικήσεις. Οι δράσεις διαχείρισης πρέπει να υλοποιούνται ταυτόχρονα από δύο φορείς. Η Συνεργασία μεταξύ των Περιφερειών Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας αποτελεί πρόκληση και θα μπορούσε να αποτελέσει υπόδειγμα συνεργασίας μεταξύ διοικητικών ενοτήτων.