Πόσο μακριά είναι η φύση από την καθημερινότητα της Αθήνας;
Των Γιώργου Μελισσουργού, Δημήτρη Ζάντζα*
Σε τι απόσταση από την Αθήνα βρίσκονται μερικές από τις πιο εξέχουσες περιοχές προστασίας της φύσης στη χώρα μας; Μήπως είναι πιο κοντά απ’ ότι νομίζουμε και, απλά, γνωρίζουμε πολύ λίγα για αυτές;
Για τον κάτοικο της Αθήνας τα περιβαλλοντικά προβλήματα της καθημερινής ζωής στη μεγαλούπολη είναι γνωστά. Η επιβαρυμένη ατμόσφαιρα, η έλλειψη ανοιχτών χώρων, η διαχείριση των απορριμμάτων αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα που, με τη σειρά τους, υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής. Συγχρόνως, η διαρκής εξάπλωση της πόλης σε βάρος του περιαστικού χώρου απομακρύνει τα φυσικά τοπία από τη μεγάλη εικόνα της πόλης.
Πόσο συχνά και πόσο έντονα αισθανόμαστε την ανάγκη να «αποδράσουμε» από όλα αυτά; Και πόσο μακριά είναι στ’ αλήθεια η φύση από την καθημερινότητα όσων κατοικούν στην Αθήνα; Η απάντηση ίσως να μας εκπλήξει!
Σε απόσταση μόλις 5 χλμ. από το κέντρο της Αθήνας υπάρχει ένα μέρος που φιλοξενεί όχι μόνο σχετικά κοινά είδη, όπως νυφίτσες κα αλεπούδες αλλά και πάνω από 600 είδη φυτών, μεταξύ των οποίων 44 διαφορετικά είδη άγριας ορχιδέας, 7 διαφορετικά είδη πεταλούδας μαζί με πολυάριθμα είδη ασπόνδυλων, περισσότερα από 100 είδη πτηνών, κ.ά. Πολλά μάλιστα από αυτά τα είδη είναι ενδημικά, δηλαδή τα βρίσκουμε μόνο εκεί και πουθενά αλλού στον κόσμο! Πρόκειται για ένα μέρος που, αν και δεσπόζει με τον επιβλητικό του όγκο στο αστικό τοπίο και αποτελεί την «πίσω αυλή» για 11 δήμους του λεκανοπεδίου, παραμένει «άγνωστο» στη μεγάλη πλειονότητα των Αθηναίων. Αυτός ο μοναδικός θησαυρός της φύσης δεν είναι άλλος από τον Υμηττό!
Αντίστοιχα, η Πάρνηθα με τα έλατα, τα πεύκα και τα λιβάδια της της προσελκύει κάθε Σαββατοκύριακο εκατοντάδες επισκέπτες, ενώ οι παραλίες της ευρύτερης περιοχής του Σουνίου και της ανατολικής ακτογραμμής της Αττικής αποτελούν πόλο έλξης για χιλιάδες ημερήσιους εκδρομείς κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Εντός Αττικής, υπάρχουν κι άλλες άγνωστες «οάσεις», μικρότερες ή μεγαλύτερες σε έκταση, όπως αυτές της Βραυρώνας ή της Λαυρεωτικής. Στην πρώτη, ακριβώς δίπλα στην Αρτέμιδα και το αεροδρόμιο, η ευρύτερη έκταση του υγροτόπου και η θαλάσσια περιοχή φιλοξενεί 14 διαφορετικούς τύπους οικοτόπων ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, ενώ συνολικά έχουν παρατηρηθεί 170 διαφορετικά είδη πτηνών. Στη δε ευρύτερη περιοχή της Λαυρεωτικής και του Σουνίου το καλά διατηρημένο πευκοδάσος, τα φρύγανα και η μακία συνυπάρχουν ήδη από την αρχαιότητα με λιόφυτα, μεταλλευτικές στοές και διάσπαρτους οικισμούς, ενώ η θαλάσσια περιοχή φιλοξενεί ρινοδέλφινα και αποτελεί ιδανικό καταφύγιο για τη μεσογειακή φώκια.
Το στοιχείο που έχουν κοινό αυτές οι περιοχές, δεν είναι -μόνο- η εγγύτητά τους με την πυκνοκατοικημένη Αθήνα. Αυτό που πραγματικά τις συνδέει είναι η μεγάλη οικολογική σημασία τους και το γεγονός ότι αποτελούν μέρος του μεγαλύτερου δικτύου προστατευόμενων περιοχών του κόσμου, του ευρωπαϊκού δικτύου Natura 2000. Στην Αττική υπάρχουν 11 τέτοιες περιοχές-θησαυροί της φύσης, οι οποίες περιλαμβάνονται στο δίκτυο Natura 2000. Στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας το δίκτυο προσμετρά 446 περιοχές, λειτουργώντας ως ασπίδα ζωής για απειλούμενα είδη της ελληνικής χλωρίδας και πανίδας και για τόπους υψηλής περιβαλλοντικής αξίας. Κυρίως όμως, το δίκτυο Natura 2000 αποτελεί έναν μηχανισμό που επιχειρεί να διασφαλίσει τη συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης.
Δεν χρειάζεται, λοιπόν, να περιμένουμε το επόμενο ταξίδι μας μακριά από την Αθήνα για να γνωρίσουμε ιδιαίτερες ή αξιόλογες περιοχές της ελληνικής φύσης. Το δίκτυο Natura 2000 μας δίνει την ευκαιρία να ζούμε τη φύση στην καθημερινότητά μας.
*Γιώργος Μελισσουργός, υπεύθυνος έργου LIFE-IP 4 NATURA, WWF Ελλάς
Δημήτρης Ζάντζας, συνεργάτης επικοινωνίας πολιτικής για το φυσικό περιβάλλον, WWF Ελλάς
Πηγή: News247