Θεσμοθέτηση Εθνικών Σχεδίων Δράσης από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Ένα σημαντικό ορόσημο του έργου LIFE-IP 4 NATURA επιτυγχάνεται με την πρόσφατη έγκριση των 8 Εθνικών Σχεδίων Δράσης, για  την προστασία απειλούμενων ειδών και τύπων οικοτόπων της χώρας μας.

Τα συγκεκριμένα Σχέδια Δράσης αφορούν τη θαλάσσια χελώνα Caretta Caretta, την πεταλούδα Parnassius apollo, το είδος χλωρίδας Silene holzmannii, το Αγριόγιδο των Βαλκανίων (Rupicapra rupicapra balcanica), τον βάτραχο της Καρπάθου Pelophylax cerigensis, τα αυτόχθονα είδη πέστροφας της Ελλάδας, τα είδη ορνιθοπανίδας Γυπαετό (Gypaetus barbatus), Όρνιο (Gyps fulvus) και Μαυρόγυπα (Aegypius monachus), καθώς και τον οικότοπο προτεραιότητας 2250 *Θίνες των παραλίων με Juniperus spp.

Στις Υπουργικές Αποφάσεις που υπογράφονται από τον Υφυπουργό Περιβάλλοντος Γιώργο Αμυρά, προσαρτώνται ολόκληρα τα Εθνικά Σχέδια Δράσης, καθώς και το πρόγραμμα υλοποίησης επιλεγμένων μέτρων και δράσεων με βάση τους διαθέσιμους πόρους. 

Με τη θεσμοθέτηση των Σχεδίων Δράσης από το ΥΠΕΝ και στη συνέχεια με την υλοποίησή τους στο πλαίσιο του έργου LIFE-IP 4 NATURA, γίνεται ακόμα μια σημαντική προσπάθεια της χώρας για την εφαρμογή της εθνικής και της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας, για τη συντονισμένη προστασία των συστατικών της βιοποικιλότητας και για την εκπλήρωση των σκοπών της Στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα.

Το ΦΕΚ της Υπουργικής Απόφασης για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη θαλάσσια χελώνα (Caretta Caretta)[1] είναι διαθέσιμο από το Εθνικό Τυπογραφείο (εδώ).

Το ΦΕΚ της Υπουργικής Απόφασης για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το είδος λεπιδόπτερου Parnassius apollo είναι διαθέσιμο από το Εθνικό Τυπογραφείο (εδώ).

Το ΦΕΚ της Υπουργικής Απόφασης για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το είδος χλωρίδας Silene holzmannii είναι διαθέσιμο από το Εθνικό Τυπογραφείο (εδώ).

Το ΦΕΚ της Υπουργικής Απόφασης για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Αγριόγιδο των Βαλκανίων (Rupicapra rupicapra balcanica) είναι διαθέσιμο από το Εθνικό Τυπογραφείο (εδώ).

Το ΦΕΚ της Υπουργικής Απόφασης για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον ενδημικό βάτραχο της Καρπάθου Pelophylax cerigensis είναι διαθέσιμο από το Εθνικό Τυπογραφείο (εδώ).

Το ΦΕΚ της Υπουργικής Απόφασης για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα πτωματοφάγα είδη ορνιθοπανίδας Γυπαετό (Gypaetus barbatus), Όρνιο (Gyps fulvus) και Μαυρόγυπα (Aegypius monachus) στην Ελλάδα είναι διαθέσιμο από το Εθνικό Τυπογραφείο (εδώ).

Το ΦΕΚ της Υπουργικής Απόφασης για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα αυτόχθονα είδη πέστροφας στην Ελλάδα είναι διαθέσιμο από το Εθνικό Τυπογραφείο (εδώ).

Το ΦΕΚ της υπουργικής απόφασης για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον τύπο οικοτόπου προτεραιότητας 2250 *Θίνες των παραλίων με Juniperus spp. είναι διαθέσιμο από το Εθνικό Τυπογραφείο (εδώ).

Τα πλήρη κείμενα των μελετών είναι επίσης διαθέσιμα στη σελίδα των παραδοτέων του LIFE-IP 4 NATURA (Δράση Α.1)

Σημειώνεται ότι το έργο LIFE-IP 4 NATURA αποτελεί την πρώτη ολοκληρωμένη και συντονισμένη πρωτοβουλία για την υλοποίηση του Πλαισίου Δράσεων Προτεραιότητας της χώρας για το δίκτυο Natura 2000 σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Με την ολοκλήρωση της Δράσης Α.1 «Εκπόνηση και θεσμοθέτηση σχεδίων δράσης για είδη και τύπους οικοτόπων ενωσιακού ενδιαφέροντος» επιτυγχάνεται η υλοποίηση ενός ακόμα σημαντικού μέτρου του Πλαισίου Δράσεων Προτεραιότητας (ΠΔΠ) 2014-2020.  

Τι είναι τα Σχέδια Δράσης

Η σημαντική επιστημονική γνώση που συγκεντρώνεται και αποτυπώνεται από τους συντάκτες των Σχεδίων Δράσης (ΣΔ) σχετικά με τη βιολογία και την οικολογία, την αξιολόγηση του υφιστάμενου καθεστώτος προστασίας και την κατάσταση διατήρησης, τις πιέσεις και απειλές καθώς και η χαρτογράφηση των εμπλεκόμενων φορέων και του ρόλου τους στην υλοποίηση ενός ΣΔ, οδηγούν στον καθορισμό του σκοπού και των ειδικότερων στόχων κάθε ΣΔ.

Ο γενικός σκοπός, η βελτίωση της Κατάστασης Διατήρησης των ειδών και των τύπων φυσικών οικοτόπων καθώς και οι ειδικότεροι στόχοι των ΣΔ διαμορφώνουν ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο παρεμβάσεων με τη μορφή θεσμικών και διαχειριστικών μέτρων και δράσεων. Τόσο οι στόχοι όσο και τα αναμενόμενα αποτελέσματα ως προς τη βελτίωση των ειδών και του τύπου οικοτόπων τίθενται σύμφωνα με το χρονικό πλαίσιο των ΣΔ, δηλαδή σε επίπεδο εξαετίας.

Η διαδικασία εκπόνησης των ΣΔ ακολουθεί διαδοχικά βήματα, με την πραγματοποίηση ημερίδων εργασίας και διαβουλεύσεων και τη συμμετοχή αρμόδιων φορέων και ειδικών επιστημόνων, καθώς και την ενσωμάτωση σχολίων και παρατηρήσεων της Επιτροπής Φύση 2000 στα τελικά κείμενα των υπουργικών αποφάσεων και των Σχεδίων Δράσης.

Ιστορικό και νομικό πλαίσιο

Το 2008, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέτει για πρώτη φορά το θέμα της ανάπτυξης Σχεδίων Δράσης (ΣΔ) για επιλεγμένα είδη που αναφέρονται στην Οδηγία για τους Οικοτόπους (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ). Τα ΣΔ προορίζονται να χρησιμοποιηθούν ως ένα εργαλείο για τον καθορισμό πολιτικών και τον προσδιορισμό και ιεράρχηση δράσεων για την αποκατάσταση των πληθυσμών των ειδών αυτών, σε όλο το εύρος τους εντός της ΕΕ. Επίσης, αποσκοπούν να βοηθήσουν τα κράτη μέλη στη διατήρηση αυτών των ειδών, αλλά δεν αποτελούν νομικά δεσμευτικά έγγραφα, ούτε δεσμεύουν τα κράτη μέλη πέρα από τις υφιστάμενες νομικές δεσμεύσεις τους βάσει της Οδηγίας για τους Οικοτόπους.

Στην ελληνική νομοθεσία, η εκπόνηση ΣΔ προβλέπεται στον  ν. 3937/2011 (Α’ 60) για τη Διατήρηση της Βιοποικιλότητας, όπως ισχύει. Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 10 παρ. 2, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σε συνεργασία με συναρμόδια Υπουργεία και άλλους αρμόδιους φορείς, καταρτίζει και υλοποιεί ΣΔ, δίνοντας προτεραιότητα: (α) στα είδη των οποίων η προστασία και διαχείριση επιβάλλεται από τις διεθνείς συμβάσεις που έχει κυρώσει η Ελλάδα και από τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, (β) στα είδη που περιλαμβάνονται στις κατηγορίες κινδύνου του εθνικού και των διεθνών κόκκινων καταλόγων, (γ) στα ενδημικά είδη της χώρας, (δ) στα είδη που παρουσιάζουν ιδιαίτερα κατακερματισμένη κατανομή, (ε) στα είδη που είναι σημαντικά για τις τοπικές κοινωνίες (τροφή, πρώτες ύλες, παραδοσιακά φάρμακα) ακόμα και αν δεν περιλαμβάνονται στους κόκκινους καταλόγους, καθώς και (στ) στις αυτόχθονες φυλές αγροτικών ζώων και τις τοπικές ποικιλίες φυτικών ειδών.

Το 2018, στο πλαίσιο του έργου LIFE-IP 4 NATURA, ξεκινάει η διαδικασία για τον  καθορισμό και τη θεσμοθέτηση των προδιαγραφών και του περιεχομένου των σχεδίων δράσης ειδών και τύπων οικοτόπων σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 20 του ν. 3937/2011, όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 5 του άρθρου 47 του ν. 4685/2020. Η Υπουργική Απόφαση που δημοσιεύεται το Νοέμβριο 2020 καθορίζει τη δομή και τις τεχνικές προδιαγραφές ενός σχεδίου δράσης, προσδιορίζοντας με πληρότητα και συνεκτικότητα ένα σύνολο τεχνικών και διαδικαστικών στοιχείων των ΣΔ. Παράλληλα με τον καθορισμό και τη θεσμοθέτηση των προδιαγραφών και του περιεχομένου των ΣΔ, επιλέγονται τα είδη και ο τύπος οικοτόπου τα οποία βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων χρήζουν αυξημένης προστασίας, διαχείρισης ή και αποκατάστασης και ξεκινάει η διαδικασία εκπόνησης 12 Σχεδίων Δράσης.

[1] Το Σχέδιο Δράσης Δράσης για την θαλάσσια χελώνα (Caretta caretta) εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου  LIFE EUROTURTLES – κωδ. LIFE15 NAT/HR/000997

Διαβάστε επίσης:

– Βιοποικιλότητα: Η ποικιλία της ζωής σε όλες τις μορφές της