Οικονομικά & Κοινωνικά Οφέλη

Το δίκτυο Natura 2000 προστατεύει οικοσυστήματα (δάση, υγρότοπους, θαλάσσιες περιοχές κ.ά.) που λειτουργούν ως «αποθήκες» άνθρακα. Υπολογίζεται ότι σε πανευρωπαϊκό επίπεδο το δίκτυο Natura 2000 «αποθηκεύει» περίπου 10 δισεκατομμύρια τόνους άνθρακα, ποσότητα που αντιστοιχεί σε 35 δισεκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Η χρηματική αξία αυτού του γιγαντιαίου αποθέματος υπολογίζεται μεταξύ 607 δισ. – 1,13 τρισεκατομμυρίων ευρώ και βαίνει συνεχώς αυξανόμενη, καθώς οι διεθνείς τιμές άνθρακα ενισχύονται, καθώς το δίκτυο Natura 2000 επεκτείνεται γεωγραφικά και καθώς βελτιώνονται ποιοτικά οι μέθοδοι διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών του δικτύου (ας σημειωθεί ότι, λόγω έλλειψης στοιχείων, η αξία αυτή υπολογίζεται στατικά, χωρίς να γίνεται αναγωγή σε ετήσιες ροές). Έως το 2020 (σε σύγκριση με τα δεδομένα του 2010) η αύξηση αναμένεται να είναι της τάξης των 810-913 δισεκατομμυρίων ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, η πραγματική αξία έγκειται στο γεγονός ότι, όσο το δίκτυο Natura 2000 λειτουργεί αποτελεσματικά, αυτές οι τεράστιες ποσότητες παραμένουν παγιδευμένες και δεν εκλύονται στην ατμόσφαιρα.

Οι περιοχές του δικτύου Natura 2000 παίζουν καθοριστικό ρόλο στον περιορισμό των συνεπειών από φυσικές καταστροφές, όπως πλημμύρες, κατολισθήσεις κ.ά., μειώνοντας το οικονομικό τους κόστος το οποίο κατά μέσο όρο αγγίζει τα 13 δισ. ευρώ ετησίως στο σύνολο της Ε.Ε. και, κυρίως, προστατεύοντας ανθρώπινες ζωές. Υγιή οικοσυστήματα μπορούν να προσφέρουν αποτελεσματική προστασία σε τέτοιες περιπτώσεις, με πολύ μικρότερο κόστος σε σχέση με τα τεχνητά μέτρα προστασίας.

Περίπου το 80% των άγριων λουλουδιών και πάνω από το 80% των καλλιεργειών στην Ευρωπαϊκή Ένωση εξαρτώνται άμεσα από την επικονίαση μέσω εντόμων, όπως οι μέλισσες, οι πεταλούδες, τα σκαθάρια κ.ά. Η αξία των υπηρεσιών που προσφέρουν τα έντομα-επικονιαστές (Economic Value of Insect Pollination – EVIP) στον ευρωπαϊκό αγροτικό κλάδο υπολογίζεται σε 14 δισ. ευρώ ετησίως. Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν στοιχεία για το ακριβές ποσοστό της συνεισφοράς του δικτύου Natura 2000, εντούτοις το δίκτυο βρίσκεται στην «εμπροσθοφυλακή» των προσπαθειών των ευρωπαϊκών αρχών για ανάσχεση της ραγδαίας μείωσης του πληθυσμού των εντόμων-επικονιαστών. Ειδικά σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, το ύψος της EVIP αγγίζει το 1 δισ. ευρώ τον χρόνο. Μάλιστα, η χώρα μας βρίσκεται στις πρώτες θέσεις πανευρωπαϊκά σε ό,τι αφορά την EVIP ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο (καλλιεργήσιμης έκτασης), η οποία διαμορφώνεται σε 14.147 ευρώ/km2. Μεταξύ των ελληνικών καλλιεργειών, αυτές που εξαρτώνται περισσότερο από τα έντομα-επικονιαστές είναι το βαμβάκι, τα ροδάκινα, τα νεκταρίνια και τα πεπόνια. Ωστόσο, την ίδια στιγμή η Ελλάδα κατατάσσεται ανάμεσα στις πιο ευάλωτες χώρες της Ε.Ε. απέναντι στις αυξομειώσεις του πληθυσμού των εντόμων-επικονιαστών, καθώς η αξία των υπηρεσιών τους ξεπερνά το 15% των συνολικών κερδών της αγροτικής παραγωγής τροφίμων της χώρας.

Μία από τις πιο σημαντικές υπηρεσίες που μας προσφέρουν τα υγιή οικοσυστήματα, μεταξύ των οποίων και οι προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000, είναι η παροχή και το φιλτράρισμα του νερού. Μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις, όπως το Μόναχο, το Βερολίνο, η Βιέννη, το Όσλο, η Μαδρίτη, η Σόφια, η Ρώμη και η Βαρκελώνη, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ωφελούνται από φυσικές διαδικασίες φιλτραρίσματος του νερού. Τα διαθέσιμα στοιχεία από Βερολίνο, Βιέννη, Όσλο και Μόναχο, δείχνουν ότι το οικονομικό τους όφελος μπορεί αθροιστικά να ξεπερνά τα 100 εκατ. ευρώ ετησίως ενώ το κατά κεφαλή όφελος φτάνει ακόμα και τα 45 ευρώ το χρόνο, ποσό που αντιστοιχεί στο 25% του λογαριασμού για νερό που πληρώνει κατά μέσο όρο ένα γερμανικό νοικοκυριό σε διάστημα ενός έτους.

Οι θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές, συμπεριλαμβανομένων όσων αποτελούν μέρος του δικτύου Natura 2000, υποστηρίζουν έναν μεγάλο αριθμό οικοσυστημικών υπηρεσιών. Η αξία τους υπολογίζεται πανευρωπαϊκά σε 1,4-1,5 δισ. ευρώ ετησίως, ενώ το ποσό αυτό θα αυξανόταν κατακόρυφα, στα 3-3,2 δισ. ευρώ αν το 10% της θαλάσσιας έκτασης της Ε.Ε. εντασσόταν σε καθεστώς προστασίας και στα 6-6,5 δισ. ευρώ αν το ποσοστό αυτό έφτανε το 20%.

Εκτιμάται ότι κάθε χρόνο, οι τουρίστες που επισκέπτονται περιοχές του δικτύου Natura 2000 δαπανούν περίπου 50-85 δισ. ευρώ, ποσό που υποστηρίζει 4,5-8 εκατ. θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης. Το όφελος, αν εστιάσει κανείς στους τουρίστες που εκδηλώνουν προτίμηση συγκεκριμένα για προορισμούς εντός του δικτύου Natura 2000 (σε αντίθεση με όσους επιλέγουν γενικά έναν προορισμό κοντά στη φύση) διαμορφώνεται σε 9-20 δισ. ευρώ ετησίως, δαπάνη που υποστηρίζει περίπου 800.000-2 εκατ. θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης, δηλαδή έως και το 15,4% των θέσεων εργασίας (πλήρους απασχόλησης) του τουριστικού κλάδου πανευρωπαϊκά.